DR. Jai Narayan
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਇੱਕ ਸਫਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੁਨਾਫਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਈ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਵੀਂਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਸਫਲ ਕਿਸਾਨ ਡਾ. ਜੈ ਨਰਾਇਣ ਤਿਵਾੜੀ ਹਨ। ਜੀ ਹਾਂ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਪਣਾ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਇਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ।
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ(Introduction)
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੋਨਭੱਦਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਜੈ ਨਰਾਇਣ ਤਿਵਾਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਫਲ ਕਿਸਾਨ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਡਾ: ਤਿਵਾੜੀ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਘਰ ਦੀ ਜੱਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲੱਗੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਦੇ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਲ 2016 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਸਪ੍ਰਿੰਕਲਰ ਸਿੰਚਾਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ(Sprinkle Irrigation Technology)
ਤਿਵਾੜੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਹਿਲਾ ਨਹਿਰ ਅਤੇ ਛੱਪੜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਬੋਰਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਪੰਪ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਉਸੇ ਬੋਰਿੰਗ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਪ੍ਰਿੰਕਲਰ ਰਾਹੀਂ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਸਿੰਚਾਈ ਦੁਆਰਾ. ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਫਲੱਡ ਵਿਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਪ੍ਰਿੰਕਲਰ ਰਾਹੀਂ ਭਾਵ ਤੀਜੀ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡਾ: ਤਿਵਾੜੀ ਨੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛਿੜਕਾਅ ਸਿੰਚਾਈ ਤਕਨੀਕ ਅਪਣਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।
ਝੋਨੇ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਤਕਨੀਕ (Direct Sowing Technology Of Paddy)
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਦੱਸੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਅਕਸਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਝੋਨਾ ਬੀਜਣ ਤਾਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਤੱਕ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚੇਗਾ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਟਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਖਰਚੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਲੇਬਰ ਦੀ ਕਾਫੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਡਾ: ਤਿਵਾੜੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ 'ਚ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ।
ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਵੀ ਅਪਣਾਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਰਾਹੀਂ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਚੌਲਾਂ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਦਾਲ ਦੀਆਂ ਛੇ ਕਿਸਮਾਂ ਉਗਾਈਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦਿਆਂ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਲਾਗਤ ਵੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਕਰੋ ਕਾਲ
Summary in English: Engineer Farmer Becomes an Example of Many! Made farming simple and successful by adopting various techniques
