ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ 500 ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ
Fake Currency : ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਬਾਜ਼ਾਰ 500 ਅਤੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ (RBI) ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 100% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਓ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੀਏ ਪੂਰੀ ਖ਼ਬਰ।
Fake Note Update : ਭਾਰਤ ਭਾਵੇਂ ਨਕਦੀ ਰਹਿਤ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਰੁਝਾਨ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ 100 ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਨਕਦ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤਰਜੀਹੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੇ ਜਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 3 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ 97 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਧਾਗੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
RBI on Fake Currency : ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ (RBI) ਨੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2020-2021 ਵਿੱਚ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 102% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ 54% ਅਤੇ 10 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 16.4 ਰੁਪਏ, 20 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 16.5 ਅਤੇ 200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 11.7% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
Fake Note Policy : ਜਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2016 'ਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚੋਂ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1000 ਅਤੇ 500 ਦੇ ਨੋਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਪਰ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਨਸਰਾਂ ਨੇ 500 ਅਤੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਏ, ਜੋ ਬਿਲਕੁਲ ਅਸਲੀ ਨੋਟਾਂ ਵਰਗੇ ਦਿਸਦੇ ਹਨ।
ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਘੱਟ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ
ਆਰਬੀਆਈ (RBI) ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਹਿੱਸਾ ਘਟ ਕੇ 214 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਜਾਂ 1.6 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਮਾਰਚ 2020 ਵਿੱਚ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 274 ਕਰੋੜ ਸੀ।
ਜਾਣੋ ਅਸਲੀ-ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ
RBI ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੈਸਾ ਬੋਲਤਾ ਹੈ ਸਾਈਟ 'ਤੇ 500 ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ 17 ਪੁਆਇੰਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
https://paisaboltahai.rbi.org.in/pdf/Rs500%20Currency%20Note_Eng_05022019.pdf
1. ਜੇਕਰ ਨੋਟ ਨੂੰ ਲਾਈਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ 500 ਲਿਖਿਆ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ।
2. ਨੋਟ ਨੂੰ 45 ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਕੋਣ ਤੋਂ ਅੱਖ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ 500 ਲਿਖਿਆ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ।
3. ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ 500 ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ।
4. ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਿਲਕੁਲ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ।
5. ਭਾਰਤ ਅਤੇ India ਦੇ ਅੱਖਰ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ।
6. ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਮੋੜਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਧਾਗੇ ਦਾ ਰੰਗ ਹਰੇ ਤੋਂ ਨੀਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
7. ਪੁਰਾਣੇ ਨੋਟ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਦਸਤਖਤ, ਗਾਰੰਟੀ ਕਲਾਜ਼, ਵਾਅਦਾ ਧਾਰਾ ਅਤੇ ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਲੋਗੋ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : RBI ਬੈਂਕ ਲੈਕੇ ਆਇਆ ਹੈ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਸਹੂਲਤ !
8. ਇੱਥੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਟਾਈਪ ਵਾਟਰਮਾਰਕ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।
9. ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਨੰਬਰ ਖੱਬੇ ਤੋਂ ਸੱਜੇ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
10. ਇੱਥੇ ਲਿਖੇ ਨੰਬਰ 500 ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਹਰੇ ਤੋਂ ਨੀਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
11. ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਅਸ਼ੋਕ ਥੰਮ੍ਹ ਹੈ।
12. ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦਾ ਸਰਕਲ ਬਾਕਸ ਜਿਸ 'ਤੇ 500 ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਸੱਜੇ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ 5 ਬਲੀਡ ਲਾਈਨਾਂ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕਾ ਪਿੱਲਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ, ਰਫਲ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।
13. ਨੋਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦਾ ਸਾਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
14. ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਦਾ ਲੋਗੋ ਸਲੋਗਨ ਦੇ ਨਾਲ ਛਾਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
15. ਕੇਂਦਰ ਵੱਲ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੈਨਲ ਹੈ।
16. ਭਾਰਤੀ ਝੰਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੈ।
17. ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਦੇ 500 ਪ੍ਰਿੰਟ ਹਨ।
ਜਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2019-20 'ਚ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ 30,054 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਫੜੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ 'ਚ 2020-21 ਦਰਮਿਆਨ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ 'ਚ 31.3 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 39,453 ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2, 5, 10 ਅਤੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
Summary in English: Alert! Counterfeit 500 and 2000 notes abound in the market! Learn how to identify genuine counterfeit notes!
