ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਨਮੀ ਅਤੇ ਠੰਡ ਦੀ ਘਾਟ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਨਾ ਆਉਣਾ, ਘੱਟ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਚ ਵੱਧ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪਾਣੀ ਮੁਹੱਈਆ ਨਾ ਕਰਨਾ ਗਰਮੀ ਦੇ ਸਟਰੋਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ | ਜੇ ਗਰਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਸ਼ੂ ਮਰ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਤੋਂ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ 'ਲੂ' ਨਾਮਕ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |
ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾ ਲੱਗਣ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਗਰਮ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਧੁੱਪ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿਚ ਭੁੱਖ, ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ, ਹੰਪੂ, ਜੀਭ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣਾ, ਮੂੰਹ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਝਰਨਾਹਟ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਨੱਕ ਦਾ ਲਾਲ ਹੋਣਾ, ਨੱਕ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ, ਪਤਲੇ ਦਸਤ, ਮਾੜੀ ਸਾਹ, ਤੇਜ਼ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ. ਹੋਣਾ ਆਦਿ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਹਨ | ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਤੋਂ ਗ੍ਰਸਤ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਸੁਸਤ ਹੋ ਕੇ ਖਾਣਾ - ਪੀਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ | ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ,ਪਸ਼ੂ ਦੀ ਸਾਹ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਨਬਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ ਤੇਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਕਈ ਵਾਰ ਨੱਕ ਤੋਂ ਲਹੂ ਵੀ ਵਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦੇਣ ਨਾਲ,ਪਸ਼ੂ ਦੀ ਸਾਹ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਘੱਟਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਚੱਕਰ ਖਾ ਕੇ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |
ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਲੱਗਣ ਤੇ ਇਲਾਜ
1 ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ
ਡੇਅਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂਕਿ ਹਵਾ ਨੂੰ ਆਉਣ ਜਾਨ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲੇ | ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਸ਼ੈੱਡ ਖੁਲਾ ਹਵਾਦਾਰ ਹੋਵੇ |
2 ) ਗਰਮੀ ਲੱਗਣ ਤੇ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਜਗ੍ਹਾ' ਤੇ ਬੰਨ੍ਹੋ ਅਤੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਬਰਫ ਜਾਂ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕੇ |
3 ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 1-2 ਵਾਰ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਨਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ |
4 ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੀ ਸਪਲਾਈ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ |
5 ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਵਿਚ ਪੱਖੇ, ਕੂਲਰ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ |
6 ) ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਬਨ ਕੇ ਰੱਖੋ |
7 ) ਜੇ ਪਸ਼ੂ ਗਰਮੀ ਦੀ ਪਕੌੜ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਣ ਤੇ, ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਦਿਖਾਓ |
8 ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਲ ਉਰਜਾ (Electral Energy ) ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ |
Summary in English: Symptoms, prevention and treatment of heatstroke in animals